NEURONY LUSTRZANE I ICH WPŁYW NA ROZWÓJ MOWY

         Aktywują się podczas obserwacji oraz podczas wykonywania konkretnej czynności. Aktywność neuronów lustrzanych odgrywa kluczową rolę w zakresie społecznego poznania oraz interpersonalnej komunikacji – umożliwiają ją oraz usprawniają. Dzięki nim dokonuje się w sposób bezpośredni, często nieświadomy i automatyczny komunikacja między ludźmi.

        System neuronów zwierciadlanych pozwala na odczytywanie i rozumienie myśli, intencji, zamierzeń, uczuć innych osób, a co wydaje się być najistotniejsze z punktu widzenia terapii, neurony te pozwalają na uczenie się różnych form aktywności ruchowej w tym także związanych z mową. Neurony lustrzane umożliwiają m.in. opanowanie przez dziecko języka.

System lustrzanych neuronów rozwija się już w okresie płodowym, dlatego tak istotna jest już w tym czasie stymulacja – w ostatnim trymestrze dokonuje się intensywny rozwój mózgu, szczególnie tych obszarów, które mają istotny wpływ na dalszy rozwój mowy. Sposób takiej stymulacji to nic innego jak „rozmowa” matki z dzieckiem prenatalnym. I o to między innymi chodzi w tym, że mamusie i inni bliscy gadają do brzucha! Natomiast u noworodków, według badań, proces naśladownictwa w tym czasie dotyczy przede wszystkim ruchów mięśni twarzy, warg, policzków i ruchów wystawiania języka. W okresie niemowlęctwa funkcjonowanie opisywanych przeze mnie neuronów lustrzanych wyraźnie zaznacza się w różnych formach naśladownictwa w zakresie motoryki, w procesie socjalizacji, tworzenia nici porozumienia z drugą osobą, zwłaszcza z matką. „Rozmawiając”z niemowlakiem twarzą w twarz umożliwiamy mu uczenie się mowy z ruchu naszych ust oraz mimiki. Naśladownictwo, pierwszy, ważny etap uczenia się nie tylko mowy.

Dlatego tak istotny jest prawidłowy rozwój lustrzanych neuronów w okresie płodowym i niemowlęcym, ponieważ wpływa on na prawidłowy rozwój wielu sprawności w tym językowych. Nieprawidłowy rozwój może stanowić podłoże wielu zaburzeń rozwojowych, m.in. autyzmu.

U podłoża rozwoju mowy leży trójmodalny system lustrzanych neuronów, który reaguje na ruchowe, wzrokowe i słuchowe stymulacje, a więc wówczas kiedy jakaś czynność jest wykonywana lub obserwowana. Nie sposób tutaj nie nadmienić o okolicy Broki w naszym mózgu, odpowiedzialnej w głównej mierze za wypowiadanie się i inne formy komunikacji, ponieważ obejmuje ona neurony, które są aktywizowane właśnie przy wykonywaniu, obserwowaniu i naśladowaniu ruchów ustno-twarzowych oraz gestów rąk czy innych gestów, przy istotnym udziale lustrzanych neuronów. Dlatego też nie powinien dziwić nas fakt, iż im lepsza sprawność motoryczna dziecka tym lepszy rozwój języka.

           Im dłużej dziecko będzie wystawione na określoną aktywność, na doświadczenie, tym szybciej pojawić się może automatyczne naśladownictwo przez niego w jakiejś dziedzinie (np. mowy). Naśladowanie ma istotne znaczenie w procesie mówienia, w procesie komunikacji i aktywności ruchowej.

Empatia i neurony zwierciadlane

Dzięki udziałowi neuronów lustrzanych w procesie empatii uruchamiane są mechanizmy umożliwiające naśladowanie uczuć, przekonań czy intencji innych osób. Empatia umożliwia społeczne poznanie i odgrywa główną rolę w interpersonalnej, skutecznej komunikacji. Neurony lustrzane przyczyniają się do intuicyjnego rozumienia, co inni ludzie robią i to też wpływa na jakość komunikacji międzyludzkiej.

Na podstawie: Rola systemu lustrzanych neuronów w rozwoju języka i komunikacji interpersonalnej, J.T. Rostowscy