Rozpoczynam cykl opisów najczęściej występujących wad wymowy u dzieci. W każdym z artykułów dowiecie się co dzieje się w buzi Malucha kiedy dochodzi do deformacji głoski, która zaliczana jest do konkretnej wady wymowy, jak ćwiczyć by wyeliminować niepożądane brzmienie oraz przykłady ćwiczeń jakie można wykonywać w domu . Dziś artykuł wprowadzający.
Ogólnie o wadach wymowy. Przyczyny. Wpływ na rozwój Młodego Człowieka.
Dzieci mogą w przeróżny sposób zniekształcać głoski, sposób ich wypowiadania jest w dużej mierze spowodowany doświadczeniami językowymi Malucha, które czerpie z otaczającego go najbliższego środowiska. Wystarczy by jedno z rodziców, dziadków,opiekunów wymawiało w inny sposób niż ten poprawny głoskę lub mówiło gwarą. Maluch również może uczyć się niepoprawnej artykulacji od młodszego rodzeństwa lub od kolegów i koleżanek z przedszkola. Przyczyną deformacji głosek u najmniejszych dzieci jest zbyt długie używanie smoczka w momencie, gdy dziecko zaczyna już mówić. Podczas zabawy w towarzystwie smoczka, w ciągu dnia, dziecko ma zawsze lekko rozchylone usta, co w konsekwencji powoduje seplenienie międzyzębowe. Zdarza się, że dziecko mówi trzymając smoczek w ustach, a to może być z kolei przyczyną seplenienia bocznego. Obecnie modna jest również wczesna nauka języka angielskiego (o zgrozo, zanim w ogóle dziecko przyswoi swój, rodzimy język), która ma wpływ na międzyzębową realizację głosek szczelinowych: [f], [s], [z], [ż], [sz], [ź], [ś], [ch].
Kiedy dziecko błędnie realizuje głoski swojego rodzimego języka może mieć problemy nie tylko z przebiegiem komunikacji z najbliższymi i rówieśnikami, ale również może mieć to wpływ na jego edukację,ogólne samopoczucie, chęć izolacji, oraz w późniejszym życiu, na realizację swoich planów zawodowych. Osoby z niewłaściwą artykulacją według badań sondażowych mogą być oceniane jako mniej inteligentne.
Niepoprawne realizacje szybko utrwalają się w wymowie dziecka, co jest bardzo niebezpieczne, bo im później rozpoczniemy pracę nad poprawną realizacją, tym trudniej będzie nam ją uzyskać, a terapia będzie trwała o wiele dłużej niż w przypadku szybkiej reakcji na zaobserwowaną wadliwą wymowę.
RADA: jeśli uznacie, że korektą wady wymowy Waszego Malucha zajmie się logopeda (Wy będziecie stosować się do ćwiczeń przez niego zaproponowanych w domu) szukajcie takiego, który podczas terapii nie będzie używał lustra! Nauka prawidłowej wymowy opierać się powinna na naturalnym kontakcie twarzą w twarz, a nie na sztucznie zaaranżowanym dialogu przy pomocy lustra. Wizualny odbiór,czyli ujrzenie przez Malucha odbicia swojej buzi podczas wypowiadania sylab w lustrze, jest trzeciorzędną sprawą, nie mówiąc o tym, że bardzo często ta czynność wpływa na dekoncentrację Ucznia, prowokując go do robienia wszystkiego, tylko nie tego co powinien podczas terapii. Wielozmysłowość podczas zajęć, to, to czego powinniśmy oczekiwać w tym przypadku od logopedy. Pokazać głoskę tak, by trafiła ona do ucha (wypowiadanie sylab, wyrazów „twarzą w twarz” z dzieckiem, ale również nie patrząc na usta, ćwiczą tym samym słuch fonemowy) i oka (zapis graficzny sylaby z konkretną głoską) Malucha oraz by dziecko mogło ją „poczuć”na własnej skórze (przykładając dłoń do ust, kładąc dłoń na krtani logopedy, później na swojej). Należy zwrócić uwagę na to, by pożądana głoska była zawsze wywoływana w sylabie. Wszystko to bowiem wpływa na zwiększenie świadomości realizacji poprawnie głoski oraz na jej zautomatyzowaniu.
Gesty wizualizacje, które przypominają o miejscu artykulacji, mówienie „do ręki” konkretnej sylaby (by poczuć tor przepływu powietrza) oraz pokaz ruchu języka dłonią – te czynności powinny pojawić się podczas korekcji wad wymowy w każdym gabinecie. Przebieg wywoływania konkretnej głoski w sylabie powinien najpierw przedstawić prowadzący terapię, po to by zwiększyć poczucie bezpieczeństwa dziecka podczas zajęć oraz uświadomić mu, co dzieje się w jego buzi w trakcie wypowiadania poszczególnych dźwięków.
GŁOWNYMI PRZYCZYNAMI WAD WYMOWY SĄ:
- niedomykanie warg,
- oddychanie przez usta,
- ssanie smoczka powyżej 2. roku życia,
- ssanie palca,
- zasypania z butelką,
- przedwczesna utrata zębów mlecznych,
- zgrzytanie zębami,
- wady zgryzu,
- obniżenie napięcia mięśniowego.
NA NIEPRAWIDŁOWO WYPOWIADANE GŁOSKI MA WPŁYW:
- zaburzenie funkcjonowania lewej półkuli mózgu,
- wadliwym ułożeniem języka w jamie ustnej,
- brakiem uniesienia czubka języka do wałka dziąsłowego,
- podniebienie miękkie i języczek, które nie funkcjonują prawidłowo.
U DZIECI, KTÓRE NIEPRAWIDŁOWO WYPOWIADAJĄ GŁOSKI NAJCZĘŚCIEJ:
- obserwuje się zaburzenie rozwoju małej motoryki,
- później zostaje określona lateralizacja,
- są lewouszne,
- lewa półkula mózgu nie jest dominująca dla funkcji mowy,
- występują zaburzenia słuchu fonemowego, spostrzegania wzrokowego, słuchowego, ruchowego.
SŁOWNIK LOGOPEDY
Warto tutaj wspomnieć o terminie: niezakończony rozwój wymowy, który stosowany jest w diagnozie wtedy, gdy dziecko do 5 roku życia zamienia głoski jego zdaniem trudniejsze na te łatwiejsze, ale znajdujące się w zbiorze głosek polskich. Traktujemy to jako zjawisko rozwojowe, które powinno ustąpić.
Jeśli w wieku 6 lat dziecko nadal zastępuje głoski trudniejsze innymi znajdującymi się w zbiorze głosek polskich, wówczas należy mówić już o opóźnionym rozwoju wymowy. Granica 6 lat jest granicą umowną, która bierze pod uwagę sytuację społeczną i wymagania jakie wobec dzieci stawia Ministerstwo Edukacji. Chcąc doprecyzować tę granicę wieku, należy wziąć pod uwagę moment, w którym dziecko zaczyna uczyć się czytać – wtedy bowiem musi mieć już opanowaną prawidłową wymowę wszystkich głosek. Obserwuje się dzieci, które już w 4 roku życia wypowiadają wszystkie głoski poprawnie, ale są i takie, które w klasie pierwszej i drugiej szkoły podstawowej nie radzą sobie z artykulacją niektórych głosek.
TABELA PRZEDSTAWIAJĄCA RAMY CZASOWE POJAWIENIA SIĘ NIEKTÓRYCH GŁOSEK W MOWIE DZIECKA POLSKIEGO:
GŁOSKI
|
Wiek dziecka w latach
|
| Głoski nosowe wargowe [m] [mi] | 1;0 – 1;4 |
| Głoski przedniojęzykowe zwarte [t], [d] | 1;0-1;6 |
| Głoska dziąsłowa boczna [l] | 2;6-3;0 |
| Głoski przedniojęzykowe szczelinowe [z], [s] | 2;0-2;6 |
| Głoski dziąsłowe szczelniowe [sz], [ż] | 3;0-4;0 |
| Głoski zwarto-szczelinowe [c], [dz] | 2,6-3;6 |
| Głoski zwarto-szczelinowe [cz], [dż] | 3;0-4;6 |
| Głoska drżąca [r] | 4;5-5;5 |
Tabela ta informuje nas o tym, kiedy konkretna głoska powinna pojawić się w mowie Malucha. Jeśli głoska nie pojawia się „w czasie” należy zacząć ją wywoływać lub korygować.
Jeśli mówimy o wadzie wymowy, mamy na myśli zupełną deformację głoski, czyli zastąpienie jej w taki sposób, że powstały dźwięk jest nam zupełnie nieznany, nie znajdujący się w zbiorze głosek języka polskiego.
Do najczęściej spotykanych wad wymowy należą:
- seplenienie międzyzębowe, ( o tej wadzie tutaj: KLIK)
- seplenienie boczne,
- seplenienie boczne miękkie,
- nosowanie otwarte,
- nosowanie zamknięte,
- wymowa bezdźwięczna,
- wadliwe realizacje głoski r
Na podstawie: Metody wywoływania głosek, J. Cieszyńska, str. 10, 14,34-35.
Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci, J. Cieszyńska, str. 201-208.
Komentarze
Prześlij komentarz